Akvaryum severler üretime her zaman öncelikle canlı doğuranlarla başlar ve bunu bazı barb ve danio gibi yumurta döken balıklarla devam ettirirler. Bunu yavrularına bakan onlarla ilgilenen balıklar takip eder. Canlı doğuranların aç gözlü yamyamlıkları ve daniolarla yaşanan hayal kırıklıklarından sonra balıkların yumurtalarına ve yavrularına sevgi ile bakıp büyütmeleri bir çok akvaryum severin ilgisini çekmektedir. Bu aşamada akvaryum sever beta, gourami gibi köpük yuva yapanlarla yada cichlid ile ilgilenmeye başlar.
Köpük yuva yapan balıklarda erkek yuvayı yapar, dişiye kur yapar, yumurtları toplar ve yuvaya koyar, onlara bakar ve yavruların çıkmasını sağlar. Cichlidlerde anne ve baba çoğunlukla görevi paylaşırlar. Cichlid üretiminde en büyük problem sert mizaçlı ve büyük tür balık olmasındadır. Çoğu akvaryumu dağıtır, bitki köklerini dağıtır ve mağaralar kazarlar. Üreme sırasında akvaryumdaki diğer balıklara hatta eşlerine , ki bazen dişinin ölümü ile sonuçlanabilir , bile zarar verebilirler. Ama bu kadar çok popüler cichlid türleri içerisinde böyle istisnalar olması gayet normaldir.
Melekler ( Pterophyllum Scalare ) yumurta dökme esnasında birbirleriyle biraz çekişebilirler. Akvaryumdaki diğer balıkları kesinlikle yumurtalardan uzak tutarlar. Bununla birlikte cichlidlerden çok daha sakin huyludurlar, bitkileri parçalamak yerine yumurtalarını bitki yaprakları üzerine bırakabilirler.
Bu çok popüler akvaryum balığı aynı zamanda akvaryum sever için zebra danio ‘dan daha iddialı ve popüler bir seçimdir.
Melek Balığının Cinsiyeti
İlk problem biri erkek biri dişi olduğundan emin olduğunuz bir çift melek balığı alabilmektedir. Birçok akvaryum evi size verdikleri çiftin gerçekten eşleşen çift olduğuna dair yemin etseler bile – ki çoğu zaman dorudur, göz rengi, burun şekli, anal yüzgecin açısı vs. gibi kesin metotlarla bile bazı balıklar işin uzmanlarını yanıltabilirler. Ama asla birbirlerini yanıltamazlar. Onun için balığa kendi eşini seçme şansını verirseniz üretim için gerekli çifti doğru olarak seçmiş olursunuz. Bununla birlikte gerçekten bir erkek bir dişi seçmiş olmanız bile birbirleri ile birbirleri ile anlaşmalarını sağlamaya yada yine yeterli sayıda yavru vermeye yetmeyebilir. Size en çok gerekli olan şeyler ; zaman, sabır ve 8,10 melek balığını alabilecek büyüklükte bir akvaryumdur. Bu da yaklaşık 200 litrelik bir akvaryumdur. Gereğinden fazla genç melek balığının konduğu küçük akvaryumlarda birçok balık ölebilir. Balıklara tanınacak alanın genişliği daha çabuk büyüyen , daha dik ve güzel yüzgeçlere sahip melek balıklarına sahip olmaktır. Melekler ergenliğe ulaştıklarında eşleşecektir. Bir arada durup diğer balıkları bulundukları bölgeye yaklaştırmayan bir çift gördüğünüzde aradığınız çifti buldunuz demektir. Hatta, bazen bir çift akvaryumun büyük bir bölümüne hakim olabilirler. Eğer üretim için 3 ila 6 ay arasında vaktiniz varsa bir çift elde etmek için en iyi yöntem yukarıda anlattığımız gibidir.
Eşleşen bir çift satın almak daha emin bir yol olmasına rağmen bazen ciftin eski olması ve başarılı olmamamsı anlamına gelebilir. Damızlık melek çiftlerinin fiyatının yüksek olduğu düşünülürse de iyi bir üreticiden alınan bir çift bu işe en hızlı başlamanın yoludur.
Hangi Renk
Melek balığının farklı renkleri ile ilgili birçok yanlış bilgi vardır. Farklı çizgili meleklerin ayrı türleri olduğu gibi Melek türleri sadece 8 tanedir. Bunların çaprazlanması ile çok değişik tipte melekler elde edilebilir. Her hangi iki tür melek balığı çiftleştirilebilir. Bu balıklarda genetik bir problem yaratmaz. Eğer sizin için bu problem olacaksa eşleştirmek istediğiniz erkek ile dişiyi birlikte büyütmelisiniz. Çoğunlukla çiftleştirdiğiniz iki türden onların karışımı değil normal gri melekler çıkacaktır.
Besleme
En uygun çifti bulmuş olsanız bile iyi bir beslenme uygulamazsanız iyi sonuçlara ulaşamazsınız. Melekler için beslenme “ et” demektir. Çoğunlukla etçil olan melekler balık yavruları, küçük solucanlar, kabuklular vs gibi besinleri çok severler. Bunun yanında az da olsa yosunda yerler. Onlar için hazırladığınız besinlerde mutlaka yeşillik bulunmalıdır.
Eğer alıştırırsanız melekleriniz her öğün için canlı lepistes yavruları ve kanlı kurtları yemekte ısrar edeceklerdir. Sürekli canlı yem vermeye alıştırırsanız her türlü pul, dondurulmuş ve kuru yemi zevkle kabul edeceklerdir. Yemlemede önemli olan sık ve çeşitli yemlerle başlamaktır. Mümkün olduğu kadar çeşitli yemlerle azar azar beslemelisiniz.
Melek balıkları oburluklarıyla meşhurdurlar. Karınları misket yutmuş gibi şişene kadar çılgınca yerler. Bu kadar fazla beslenme balıklar için tehlikeli olabilir. Yanlardan basık dar vücutlu oldukları için az bir yemle bile karınları şişecektir ama çok gerilmesine asla izin vermemelisiniz. Sık sık, az ve farklı yemlerle beslemek balıkların gelişmesi, sağlığı ve üremeleri için en ideal ortamdır.
Üreme Tankı
Melek için ideal üretim tankı en az 80 litrelik yüksek bir akvaryum olmalıdır. Ürerim akvaryumunda olması gerekenleri 4 ana başlıkta özetleyebiliriz:
1 – Uygun bir çift melek balığı. Bu yavru melekleri büyütürken içinden seçtiğiniz bir çift olabilir yada bir üreticiden alacağınız bir çift olabilir. Çift birbirini seçtikten sonra üretim akvaryumuna alınır ve burada anlaştıkları sürece bir arada yaşayabilir ki bu yıllarca sürebilir.
2- Bir adet hava motoru ile çalışan sünger filtre. Bu eski teknoloji filtre melek üretimi için idealdir. Ucuzdur, bakımı kolaydır, etkili bir biyolojik filtredir ve yavrular için mükemmel bir otlama alanıdır. Yeni yüzmeye başlayan yavrular bu süngerin etrafında dolaşırken, üzerinde doğal olarak oluşan mikrobiyolojik canlıları yiyeceklerdir.
3- Üreme paneli. Bu da dik olarak duran 1 1/2 inch (parmak) pvc bir boru olabilir. Melek balıkları yumurtlarken dik veya hafif yatık yüzeyleri tercih ederler. Bir çok melek çifti dar ve dik yüzeyler arayacaktır. Hatta bu yüzey filtrenin borusu bile olabilir. Önemli olan yumurtaları suni kuluçkaya alacağınız için kolayca alabileceğiniz bir şey olmasıdır. Bazen melekler akvaryumun camlarından birini tercih edeceklerdir ve buda işinizi zorlaştıracaktır.
4- Ilık ve temiz su. En ideal ısı 26 0C ‘dir ve bu ısıyı sabit tutabilmek için özel ısıtılmış bir üretim haneniz yoksa bir ısıtıcı kullanmanız gerekecektir. Eskiler, bir zamanlar melek balığı üretmenin övünülecek, gurur verici bir iş olduğunu söylerler. Artık bu işin günümüzde daha kolay olduğunu düşünürler. Eskiler doğadan yakalanmış melek balıklarının üretmenin zorluklarından söz etseler de, günümüz üreticileri uzun süredir akvaryumda üretilen türler yerine, doğadan yakalanan yabani melek balıkları ile çok daha başarılı sonuçlar almaktadırlar.
Gizli Formül
Aslında gizli değil ama gerçekten melek balıklarının üretimi için bir formül var. H2O evet su. Litrelerce ve sürekli tazelenen su. Söylemek istediğim sürekli su değişimi. Akvaryumu balığımızın yolundan geçen suyu tutan bir kap gibi düşünün. Amazonların suyunun pH ve sertliğini yakalamak için uğraşmayın. Su yumuşatıcı diğer katkı maddelerini de unutun ve sadece suyu değiştirin. Her gün en az % 50 ve hatta mümkünse daha fazla.
Eskiden akvaryumda mümkün olduğu kadar eski su tutmanın bir kabiliyet olduğu düşünülürdü. Hedef kehribar rengi su elde etmekti. Sonunda Akvaryumcular önemli olanın kirli akvaryum suyu değil biyolojik filtre olduğunu keşfettiler. Bununla birlikte biyolojik filtre sistemine dokunmadan sıklıkla su değişiminin gerekliliği anlaşıldı.
Melek balığı üretmenin başarılı başka yolları da var. Ama tüm balıkların su değişikliğini sevmelerinin yanında melek balıkları su değişimlerine çok daha fazla olumlu cevap vermektedirler. Bunda ki etki süreklilikten gelmektedir. Birkaç su değişiminden sonra hala balıklarınız yumurta yapmadıysa sakın bıkıp bırakmayın. Melek balıkları sürekli taze su ile desteklendikçe çok daha saplıklı olurlar ve daha çok ürerler. Bununla beraber melek balığı yavruları günlük yada günde iki kere yapılan temiz ve sağlıklı su değişimlerinde günde % 90 büyürler.
Bu arada suyun yumuşaklığı Ph derecesi gibi özelliklerini soracaksınız. Kesinlikle bunları düşünmeyin. Çünkü melek balıkları suyun PH derecesinden daha çok suda çözünmüş organik maddelere karşı daha hassastırlar. Birçok büyük melek balığı üretim çiftliklerinde sert ve katkısız su kullanılmakta ama günlük en az % 50 su değişimiyle çok güzel melek balıkları üretmektedir.
Hala benim akvaryumumda amonyak ve nitrit 0 ve nitratta kabul edilebilir ölçülerde, neden bu kadar çok su değişikliği yapmalıyım diye seviyorsanız, suda amonyak, nitrit ve nitrattan başka zararlı canlılar, balıkların dışkıları, diğer biyolojik kaynaklı havadan suya bulaşan pislikler vs gibi şeylerde birikir. Bu bahsettiklerimiz amonyak ya da nitrit gibi öldürücü olmasa da suyun genel değerini bozmakta ve melek balıklarının hiç hoşlanmayacağı bir ortam yaratmaktadır.
Kalabalık
Her balık için yüzecek ve dışkılarının çözüneceği kadar çok su olursa balık o kadar mutlu olacaktır. Bu kesinlikle gerçektir. 80 Litrelik akvaryuma 10 tane yetişkin melek balığı sığdırabilirsiniz ama 4 balık olması gereken su değerlerinin limitlerini zorlayacaktır. Bu ölçüde birçok akvaryum bir çift melek balığı için idealdir. Yavrular için akvaryumdaki kalabalık daha önemli bir kriterdir. Çok genç yavrular için litreye en fazla bir balık, ergenliğe geçişte büyütme akvaryumlarında ise 4 litreye 1 balık ideal bir ölçüdür. Bu ölçüler su değişiminin sıklığına göre değişiklik gösterecektir.
Neden bu kadar su değişikliği derseniz, cevabımız “güzel sağlıklı ve hızla büyüyen balıklar için mutlaka gerekli” olacaktır. Burada bir sır değil sadece doğal ortamın taklidi çabası vardır.
Melek balıkları Amazon nehirlerinin doğal yoğun akıntılarına alışıktırlar. Birçok akvaryum sahibi doğadaki tatlı su sistemlerini taklit etmeye aynı ortamı akvaryumda yaratmak için pH ı düşürmek amacı ile kimyasal katkılar kullanırlar, suyu deionize etmek için bir çok paralar harcarlar. Bu çabalarla Amazon suyuna yakın değerlerde bir su elde edilebilir, ama tam anlamıyla aynı su olmayacağından balıklarda doğallık dışı stres yaratabilir.
Sistemde su değişikliği yapılacağı zaman ilave edilecek su ile akvaryumdaki suyun özellikleri kesinlikle aynı değerde olmalıdır. Eğer aksi bir durum olursa balıklar pH şoku ya da farklı stresler yaşayabilirler. Musluktan akan su hiçbir zaman akvaryumdaki suyla aynı olmayacağından iki su da kimyasal özellikleri bakımından incelenmeli ve eklenecek su mutlaka aynı özellikleri taşır hale getirilmelidir. Birçok akvaryumcu bu sıklıkla su değiştirme sıkıntısı ve masrafına katlanamayacağı için akvaryumdaki suda oluşan zararlı metabolizmalar ve kirlilik balıklar üzerinde stresi artıracaktır.
Amazon doğasında olan diğer bir özellik de akıntının yoğunluğudur. Eğer bu taklit edilebilse balıkların hiçbir sorunu ve stresi kalmazdı.
Diğer tüm özelliklerinden başka çok yoğun akan su Amazonun karakteristik özelliğidir. Herhangi bir zamanda yeryüzündeki donmuş sular hariç diğer tatlı suların 2/3 ü bu nehir sistemindedir. Buradan okyanusa akan tatlı suyun miktarı dakikada yaklaşık 100 milyon litredir. Bu da 125 millik deniz suyunun alüvyon rengine boyanmasına ve tuz oranının düşmesine yeterli bir miktardır. Bu bölgede yaşayan balıkların sık su değişimine olumlu cevap vermesi kesinlikle kaçınılmazdır.
Yavruların Çıkarılması
Yukarıda bahsettiğimiz gibi uygun bir çift düzenli bir sıklıkla yumurta bırakacaktır. Eğer niyetiniz Melek Balıklarının ebeveynlik görevlerini nasıl yaptıklarını izlemek ise ve elinizdeki çift yumurta ya da yavrularını yeme alışkanlığında değilse size sadece yem verip su değiştirme işi kalacaktır. Geri kalan görevi anne ile baba yapacaktır.
Eğer amacınız daha fazla üretim ise ya da Melek Balıklarınız bakıcı özellikte değilse suni kuluçka gerekecektir. Uyumlu bir Melek balığı çifti yaklaşık her 8 günde bir yumurta dökecektir. Suni kuluçka yapacaksanız yumurtlamanın hemen ardından yumurtaları almanız gerekmektedir. Alacağınız yumurtaların konması için önceden 20 litrelik bir akvaryum ana akvaryumun suyundan alınarak hazırlanır. Bir havataşı kabarcıklar yumurtaların yakınından geçecek ama üzerlerine gelmeyecek şekilde yerleştirilir. Kuluçka akvaryumunda mantar tehlikesine karşı metilen mavisi ya da mantara etkili herhangi bir ilaç kullanılabilir. Yumurtalar çatlayıp yavrular çıkana kadar ısıyı bir ısıtıcı yardımıyla 26-29 derece tutmanız gereklidir. Üçüncü gün yavrular çıkıp akvaryum tabanına düşer. Karınlarındaki yumurta sarısı bitinceye kadar tabanda kalırlar.
Bu dönem sabrınızı test edeceğiniz dönemdir. Birkaç gün boyunca yavrular tabanda titrer hareketlerle yatar. Bu dönemde kesinlikle yem verilmemelidir. Karınlarındaki yumurta sarısı tüm ihtiyaçlarını karşılayacak olduğu için vereceğiniz yemler sadece suyun niteliklerini bozacaktır. Yem vermediğiniz süre içinde su değişikliği yapmanız da gerekmeyecektir.
Yavrular yaklaşık 5 gün sonra zıplar hareketlere başlar ve kısa sürede bir bulut örüntüsünde yüzmeye başlar. Bu dönemde herhangi bir canlı doğuran yavrusu ya da chichlid yavrusu şeklindedir. Hemen uygun besleme programına başlarsanız kısa sürede görünümleri değişir. Melek balığı yavruları mikro kurtlar ve artemia yavrularını yiyebilecek kadar büyüktür ve bu canlı yemlerle beslenmeleri mükemmel sonuç verecektir. Kısa süre sonra da toz haline getirilmiş pul yemleri yemeye alışacaklardır. Ama başlangıçta canlı avların hareketleri balıklar için yeterince ilgi çekici olur ve daha fazla yavrunun yaşamasını sağlar. Yavrular çok sık ve düzenli bir şekilde beslenmelidir.
İşte sıra yeniden gizli formülümüze geldi. Günlük olarak tabanda birikecek artıklar sifonlanarak temizlenir. Sifonlama için en iyi yöntem hava hortumu kullanılmasıdır. Böylece sifonla yavruların emilme ihtimali en aza indirgenmiş olur. Eklenecek suyun ısısı eşitlendikten ve gerekiyorsa klordan arıtıldıktan sonra yavaşça balıklara zarar vermeden akvaryuma eklenir.
Yavruların Büyütülmesi
Düzenli su değişiklikleriyle birlikte bir iki hafta içinde balıklar daha büyük bir akvaryuma ihtiyaç duyarlar. Artık balıklar yaklaşık 80 litrelik bir akvaryuma alınarak toz haline getirilmiş pul yemlerle beslemeye başlanabilir. Kısa bir zaman sonra yavruları sayılarına bağlı olarak tekrar taşımanız gerekebilir. Büyütme akvaryumu için en ideal yükleme iki litreye bir balık ölçüsüdür. Eğer bir iki ayda büyütmek, güzel ve farklı yavrular elde etmek isterseniz bu ölçü 4 litreye bir yavru olarak hesaplanmalıdır.
Bebekleriniz kısa sürede küçük balıklardan minyatür meleklere dönüşecektir. Önce vücutları yassılaşarak uzayacak daha sonra da pelvic yüzgeçleri uzamaya başlayacaktır ve gittikçe de uzayacaktır. Alıkların büyümelerinde bir çok farklılıklar izlenir. Hatta hem tül hem de düz melek yavrularınız varsa yüksekliklerinin ne kadar farklılaştığını göreceksiniz. Sağlıklı yavrular hızla büyürken küçük kalanları ayırmanız gerekir. Gençler arasında deforme olmuş düzgün olmayan yavrular varsa bunlar da ayrılmalıdır. İki ay geçtiğinde balıkların yüzgeçler hariçvücut boyları 1 cm kadar olmalıdır. Eğer değilse mutlaka geriye dönüp nerede hata yaptığınızı aramalısınız.
Mutlaka Deneyin
Melek balığı üretiminde gizli bir formül arıyorsanız. Bu sır olmayan ama çok başarılı formülü mutlaka deneyin. Kısa zamanda akvaryum dolusu mükemmel balıklarınız olması dileğiyle.
